شب‌زنده‌داری مجازی؛ شبکه‌های اجتماعی در کمین سلامت خواب کاربران

به گزارش پایگاه خبری قارتال نیوز، هر شب میلیون‌ها کاربر بدون آنکه متوجه باشند، ساعت‌های پایانی شب را صرف اسکرول‌کردن، چت‌کردن یا تماشای ویدئوهای کوتاه می‌کنند؛ رفتاری که در درازمدت به هم‌ریختگی ساعت زیستی، بی‌خوابی و افزایش اضطراب را به دنبال دارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که نور آبی ساطع‌شده از صفحه موبایل، چرخه ترشح ملاتونین (هورمون خواب) را مختل می‌کند و همین موضوع، کیفیت خواب و توانایی بدن برای بازیابی انرژی را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، محتوای پرفشار یا محرک شبکه‌های اجتماعی، ذهن را تا مدت‌ها پس از خاموش‌کردن گوشی درگیر نگه می‌دارد.

تأثیرات بیولوژیکی بی‌خوابی دیجیتال
مطالعات علمی نشان می‌دهد که اختلال در خواب شبانه می‌تواند عملکرد مغز را به‌طور چشم‌گیری کاهش دهد. وقتی بدن نتواند استراحت کافی داشته باشد، نواحی مرتبط با تمرکز، تصمیم‌گیری و حافظه دچار ضعف عملکرد می‌شوند. این وضعیت در نوجوانان می‌تواند منجر به کاهش عملکرد تحصیلی، افزایش تحریک‌پذیری و در موارد شدید موجب افسردگی شود.

بدن انسان برای بازیابی انرژی و بازسازی سیستم ایمنی نیاز به خواب عمیق شبانه دارد. هرگونه اختلال در این روند، آثار بلندمدت جسمی و روانی به همراه خواهد داشت.

راهکارهایی برای بازگرداندن تعادل خواب
برای مقابله با پدیده شب‌زنده‌داری مجازی، کارشناسان توصیه‌هایی کاربردی مطرح کرده‌اند:
• تعیین ساعت مشخص برای خاموش‌کردن گوشی (ترجیحاً پیش از ساعت ۱۱ شب)
• استفاده از فیلتر نور آبی در گوشی یا عینک‌های محافظ نور آبی
• جایگزینی روتین شبانه با کتاب‌خوانی یا مدیتیشن
• خودداری از استفاده از تختخواب به‌عنوان محل استفاده از گوشی
• کاهش وابستگی به نوتیفیکیشن‌ها از طریق محدودسازی اعلان‌ها

فقدان آموزش
متأسفانه بسیاری از خانواده‌ها و مدارس، به‌جای آموزش آگاهانه در زمینه خواب سالم و مدیریت تکنولوژی، صرفاً به تذکر یا تنبیه بسنده می‌کنند؛ موضوعی که اغلب نتیجه معکوس دارد. نبود آموزش رسمی درباره سلامت خواب و آسیب‌های تکنولوژی در نظام آموزشی کشور، باعث شده نسل نوجوان با اختلالاتی دست‌و‌پنجه نرم کند که راه مقابله با آن را نمی‌داند.

در این میان، خانواده‌ها با ایجاد فضای حمایتی، الگوسازی صحیح و مدیریت استفاده از ابزارهای دیجیتال در خانه، می‌توانند نقش مهمی در بازگرداندن آرامش شبانه به فرزندان خود ایفا کنند.

در نهایت، بازنگری در سبک زندگی دیجیتال و ایجاد تعادل میان استفاده از فضای مجازی و نیازهای بیولوژیک بدن، ضرورتی است که نادیده‌گرفتن آن می‌تواند آسیب‌هایی جبران‌ناپذیر بر سلامت نسل آینده وارد کند.