آذربایجان دا توخوجولوق صنعتی
قارتال نیوز/ آذربایجاندا توْخوجولوق و تیکمه صنعتی قدیم دؤورلردن وارایمیش و ایندی ده وار… توْخوجولوق صنعتینین بیر عمده قیسمتین بیلاواسیطه خانیم لارین ال ایشلری تشکیل وئریر.
ائل اوبامیز / ائله قدیم نن تیکمه، یون جوْراب و الجک توْخوما، جیب یایلیقلاری حاضیرلاما ایشلرنن اوزون مدت لردی کی مشغول دولار…و گورورخ کی ائل خانیم لاری و حتی گاهدان آقالار دا/ تیکمه ایشلرینی نهایت اوستالیقلا ایجرا ائدیردیلر… یعنی بو صنعت تکجه خانیم لار اوچون یوخ، آقالاردا بعضا بو توخوجولوق لاردا / هنرلری وار و بیر پئشه کیمی بو صنعت ده فعالیت ائلیرلر…. ائوده بیر ساده گوز دولاندیراندا، کؤینک اتگی، کؤینک یاخاسی، آراقچین، باشماق بزه یی، قاپی، بوخاری، تاخچا اؤرتوکلرینده، سوفره و دسماللاردا تیکمهلر گوزه چارپیر.یا حتی قوللابدوزچولوق و گولهبتینله یاناشی، یهراوستو، آت چولو، هئیبه و خورجین حاضیرلانماسی تیکمه صنعتینین گؤزل ایشلریندن ایمیش…اما اونا گوره کی فولکلوروموزدا و ائل ماهنی لاریمیزدا توخوجونغمه لری وار و اوجور کی بیلیرسیز: توْخوجونون فعالیتی یونون داراقدان کئچیریلمهسیندن باشلایـیر؛ توْخوجو نغمهلری ده داراق حاققیندا نغمهیله باشلانـیر.یعنی بعضا بیر سیرا ائل نغمه لری و ائل ماهنی لاری وار کی توخوجو صنعتیندن فولکلوروموزا قاتیشیب…علتی ده بودو کی قدیم لر یونون داراقدان کئچیریلمهسی بیر نئچه گون، بعضن بیر نئچه هفته چکیردی. اوزون موددتلی بو یوْروجو ایشی «آسانلاشدیرماق» اوچون نغمهلر اوْخونوردو:
داراغیم، آی داراغیم،
آی عؤمور-گون یاراغیم.
گئجه سؤنمز چیراغیم،
گوندوز گلمز سوْراغیم.
الچیمیم الدن چیخار،
دارانار، تئلدن چیخار.
داراق، آدیندان گوروندویو کیمی، توْخوجونون یونو ایپلییه حاضیرلاماق اوچون استفاده ائتدییی آلتلرین بیرینجی سی دی…
قدیم دئییردیلر: «الچیمی الدن چیخاران» !!!! قدیم بیر اینام ایدی.توْخوجونون ایکینجی توْخوجو وسیله سی – “جهرهیه” ایدی…(” پیلته” ده دئییردیلر)
جهره حاققیندا بیر نئچه نغمه موجوددور. بئله نغمهلرده توْخوجو جهرهیه مراجعت ائلییب دوْلانـیشیغینـین، گونونون-گذرانینـین پیس کئچمهسیندن شیکایتلنیر:
دوکچم اییده قالماسین،
هانام گؤیده قالماسین.
آی عؤمروم-گونوم جهره،
اوستومه «گونو»م جهره.
کلفلری آچیم من،
سنی قوْیوب قاچیم من.
آی عؤمروم-گونوم جهره،
اوستومه گونوم جهره.
یونو چوْخ اوْلانا قوهوم-قوْنشو “ایمجی” گلردی. قـیزلارین چال-چاغیری عالمی باشینا گؤتورردی:
ایمجیلر یئر ائلهسین،
کلفلری وئر، ائلهسین.
سوْنرا بوْیاق مراسیمی باشلاردی. بوْیاقچیلیق دا توْخوجولار آراسیندا یایـیلمیش پئشهدیر و بعضن بو پئشه ایله مشغول اوْلانلار توْخوجولارین اؤزلری اوْلورلار. حتّا بیر چوْخ نغمهلر (ایپلرین تعریفلنمهسی و س.) بیلاواسیطه بوْیاما مرحلهلرینده یارانمیشدیر.
آتـیم-آتـیم آتـیلا،
قـیرمیزییا توتولا.
آچیم-آچیم آچیلا،
عالمه نور ساچیلا.
بوْیاقچی نغمهلرینده بیزلره رنگی سوْلمایان ان یوخاری کئیفییّتلی بوْیاقلارین آلینماسی حاققیندا معلومات وئریر بوْیاغی آلینان بیتکیلر تعریفلنیر.
اوزول، اوزول بوْیاغیم،
سوزول، سوزول بوْیاغیم.
ایپیم تییان ایچینده،
اوجلاری قان ایچینده.
اکبر سعادت
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : ۰در انتظار بررسی : ۰انتشار یافته : ۰