به گزارش پایگاه خبری قارتال نیوز، در آستانه انقلاب مشروطیت و صدور فرمان مشروطه نگاهی گذرا به حوادث آذربایجان‌غربی در آن سال‌ها می‌اندازیم و البته چه بسیار حوادث و مجاهدتها و مجاهدانی که روی در نقاب خاک کشیده اند و در کوچه‌های تاریک تاریخ، گم گشته و گمنام کشته شده‌اند و کشف قبر این مزارهای پردرد غریب و بی نام و نشان، وظیفه خطیر نویسندگان بویژه نویسندگان آذربایجانی است .
به دستور نخست وزیر مشیرالدوله، سرشماری تعداد کشته شدگان در اورمیه و مناطق اطراف آن تا سلماس انجام شده و حدود ۱۳۶ هزار نفر تخمین زده شده است که این تعداد میزان بزرگی خسارتی که در دوره مشروطیت و بعد از آن به آذربایجان غربی وارد شده را نشان می دهد.
البته کتابها و نوشته‌های ارزنده‌ای هم در این مورد نوشته شده اما جای خالی‌ها و سه نقطه‌های بسیاری است که باید با جانفشانی پر شود .
در این نوشتار مجمل قصد داریم شمایی از حوادث را از روزنه چند کتاب و گفتگو با دو نفر از تاریخ پژوهان و محققان پدیدار کنیم باشد که سایه دغدغه‌ای بیفکند بر روزها و بی‌خوابی آورد بر شب‌های نویسندگانی که توان کشیدن زه کمان حقیقت را دارند .
▪️ کتاب «اورمیه در مشروطه»
از جمله کتاب‌هایی که در مورد این مقطع تاریخی در اورمیه و آذربایجان‌غربی نگاشته شده است، کتاب وقایع «اورمیه در مشروطه» می‌باشد که اثر آقای داود قاسم‌پور است که با سبک وقایع‌نگاری تحلیلی، نقش مردم اورمیه را در جریان انقلاب مشروطه را به تصویر کشیده است.
قاسم‌پور در بخشی از این کتاب آورده است؛ همزمان با وقوع انقلاب مشروطه در ایران، شهر اورمیه از دو سو با هجوم نیروهای روسیه و عثمانی مواجه شد.
با انقلاب مشروطه، بحران امنیت در ایران و شهر اورمیه بیشتر شد، تا آن‌که با تشکیل شورای ملی بزرگان اورمیه نامه‌های متعددی درباره اوضاع اورمیه به مجلس شورای ملی فرستادند و این مساله به یکی از موضوعات محوری در مجلس تبدیل شد.
نویسنده، درباره چرایی انتخاب این موضوع برای نگارش کتاب، گفته است: بررسی انقلاب مشروطه در شهرستان‌ها موضوع مغفولی محسوب می‌شود و تنها در این‌باره کتاب‌هایی از انقلاب مشروطه در تهران و تبریز منتشر شده‌است، در حالی‌که این اتفاق یک جریان ملی بود و تمامی شهر‌ها به نحوی در آن سهیم بودند.
قاسم‌پور ادامه می‌دهد: در این بررسی‌ها زوایای مختلف و پنهانی از جریانات تاریخی هویدا می‌شوند که می‌تواند مورد توجه مخاطب قرار بگیرد.
وی، در این اثر بحران‌های شهر اورمیه بین سال‌های ۱۲۸۵ تا ۱۲۹۵ شمسی به همراه مسایل مختلف سیاسی و روابط خارجی ایران بازگو و در هفت فصل مانند «اورمیه در بامداد نهضت مشروطه»، «نشریات اورمیه در عصر مشروطه» و «شهدای اورمیه در مشروطه» تدوین کرده است. در فصل آخر زندگی شهیدان «محمود اشرف‌زاده»، «میرزا محمود سلماسی» و «مشهدی اسماعیل مجاهد» شرح داده شده است.
وی در بخشی از این کتاب می نویسد: تاریخ دقیق دایر شدن انجمن اورمیه را بطور قطعی نمی توان تعیین کرد اما می توان آنرا از اولین انجمن های دایر شده پس از پیروزی نهضت مشروطیت دانست.
بر اساس گزارشی که کنسولگری انگلستان از اورمیه تهیه کرده بود، این انجمن در دی ماه ۱۲۸۵ بر آن شهر سیطره کامل داشته و حکومت تماما در دست انجمن بود. اما بعدها اختلافات بین دو دسته طرفداران و مخالفان مشروطه از بدو پیروزی نهضت مشروطه آغاز شده و بطور مشخص در انتخاب نماینده مجلس شورای ملی تبلور یافته و ادامه این اختلافات مسبب بلایایی بوده که بر سر مردم منطقه آمده است.
بر اساس تحقیقات آقای قاسم پور، ریاست انجمن مشروطه خواهان را میرزا علی اشرف عهده دار بوده و مکان انجمن اورمیه نیز در خیابان امام فعلی و حدودا روبروی مسجد سردار فعلی بوده است.
▪️ کتاب «مصائب ارومیه»
«آذربایجان‌غربی در خلال سال‌های انقلاب مشروطه که نهایتا به جنگ جهانی اول گره خورد، فجایع بی‌شمار و چنان وحشتناک را تجربه کرده است که خارج از باور و تاب آوری بشر است که برخی از آنها مکتوب شده‌است از جمله در کتاب مصائب اورمیه».
جنگ جهانی اول همزمان با حکومت احمد شاه قاجار شروع شد که دولت مشروطه ایران، ضعیف‌ترین دوران خود را می‌گذراند و زمانی بود که ایران از جوانب گوناگون اوضاعی آشفته، نابسامان، بغرنج و متزلزل داشت.
یکی ازآثار نگاشته شده درباره غم‌نامه عظیم آذربایجان‌غربی در انقلاب مشروطه، کتاب «مصائب اورمیه» هست که خاطرات سرگرد «اسکندر افشارپناه » می‌باشد و برگ دیگری از دفتر فجایع اورمیه است که رخدادهای نظامی و سیاسی آذربایجان غربی و اورمیه را در فاصله سال‌های تاریخ مشروطه و تاثیرات جنگ جهانی بر آذربایجان‌غربی بررسی می‌کند و تا به امروز اطلاعات و آگاهی ما از این دوران محدود و مختصر مانده‌است.
در مقدمه این کتاب که به کوشش مجید خلیل‌زاده منتشر شده، آمده است که: «تحولات سیاسی و اجتماعی در آذربایجان این دوره آن چنان سریع و پیچیده‌است که حقیقتا امکان قضاوت قطعی و نهایی را در بسیاری از موارد سلب کرده‌است. فجایع اورمیه در این برحه از زمان از دلخراش‌ترین حوادث تاریخ معاصر ایران است.
اورمیه در زمان تجاوزات مسیحیان (جلوهای آسوری) بر این شهر خسارت مالی و جانی فراوانی دیده و از قدرت نظامی ساقط گردیده بود. از طرفی هم کردها به سردستگی اسماعیل سمیتقو که حکومت شهر را قبضه کرده و فجایع مخوفی آفریده بودند. بخش‌هایی از دست‌نوشته‌های این کتاب در ارتباط با چیرگی و استیلای کردها و تحولات سیاسی جاری در اورمیه است.
این دوره تاریخی بین مردم اورمیه به «کوردلوق» معروف شده است. ازهم‌پاشیدگی فوج‌های افشار اورمیه و عدم حضور نیروهای دولتی در منطقه، جسارت و تعدی کردها را بیش از بیش کرد. از سوی دیگر جمع‌آوری اسلحه و مهمات مسلمانان اورمیه که در دوره استیلای روسیه قبلاً توسط مسیحیان صورت گرفته بود، برای مردم این شهر بسیار گران تمام شد.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی اظهار کرد: در هفت ماهه اول سال جاری یک هزار و ۷۳۵ مورد بازرسی در حوزه کشف کالای قاچاق انجام گردیده که منجر به تشکیل ۴۱۹ فقره پرونده تخلف به ارزش بیش از ۱۲هزار و ۸۸۰ میلیارد ریال شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای آذربایجان غربی گفت: تاثیر احداث سدهای استان در کاهش حجم آب دریاچه ارومیه کمتر از ۵ درصد است.
رئیس کل دادگستری آذربایجان غربی از سی و پنجمین سازش پرونده قتل عمد استان خبر داد.
مدیر کل راهداری و حمل و نقل جاده ای آذربایجان غربی از احداث ۵ واحد دوربرگردان در محور ارومیه_مهاباد و ارومیه_سرو باهدف کاهش تصادفات جاده ای در این محورهای پر تصادف خبر داد.
ارسال دیدگاه
قوانین ارسال دیدگاه