قویروق دوغان یا قویروق دونان یا قویروق دولان آی

حکیم فضولی زامانی بئله بیر عقیده وارایدی که دئییر: یایین ایکینجی دؤورو "قویروق دوندو" آدلانیر.ایلین بو دؤورونون «قویروق دوندو» آدلاندیریلماسینین سببی همین گونلرده هاوانین سرین اولماسی دی و یایلاق‌دا کسیلن حیوانین قویروغونون اریدیلدیکدن سورا دونماسی دی.

خالق آراسیندا یایین قوووروجو ایستیلرینین کئچدیی گونلردن سورا/ گئجه‌لر هاوانین نیسبتاً سرینلنمه‌سینه شاهدیق…داها دوغروسو مردادین اون بئشیندن تا شهریورین آخرینا کیمی اولان تاریخه«قویروق دونان آی»،«قویروق دوغان آی»،بعضاً ده«قویروق دولان آی»دئییرلر.

بو سوزون منشایی حاقیندا موختلیف ملاحیظه‌لر وار… بعضیلری بونو یایین ایکینجی یاری‌سیندا  قویروقلو اولدوزون دوغماسینا نسبت وئریب لر.

بعضا دئییرلر:  «قویروق دونماق»  و بو بیر تحریف اولموش سوزدی… و  چون گویا همین واختدان قویروق یاغی دونماغا باشلیر اونا گوره دئییب لر قویروق دوغان.

البته دیلیمیزده«قویروق دونماق» سوزو ده واردیر.

قدیم رمان لاریمیزین بیرین ده بئله یازیلیب کی:

پاییز یاخینلاشیر،گونلر قیسالیر،گئجه‌لر ایسه اوزانیردی. قویروق دوناندان ایستیلرگئت-گئده آزالیر، سرینلیک دوشوردو».بو جهت دن سوزون اصلی(بیر آیری روایته گوره) «قویروق دوغماق»دی.

لاپ قدیم دووره لره باخاندا، بعضا بیر آیری توضیح لر ده بو باره ده گورونور- مثلا فضولی زامانی بئله بیر عقیده وارایدی که دئییر:

یایین ایکینجی دؤورو “قویروق دوندو” آدلانیر.ایلین بو دؤورونون «قویروق دوندو» آدلاندیریلماسینین سببی همین گونلرده هاوانین سرین اولماسی دی و یایلاق‌دا کسیلن حیوانین قویروغونون اریدیلدیکدن سورا دونماسی دی.

یا بعضا ائله بو دورانا عایید بئله بیر سوز وار کی دئییر:

بو دؤور«قویروق دولدو» آدلاندیب…

بو دا اونا گوره دی که:  بو دوران دا/ چؤلده اوتلایان قوچ و قویونون قویروغو دولماغا (کؤکلمه‌یه) باشلاییر…

علمی باخیمدان گورخ قویروق دوغدو فلسفه سی:

مردادین اون بئشیندن سوراکی گونلر/ (تقریبا یایین اورتاسی)، بو دورانا ، قویروق دوغدو» دئییرلر…

همین گونلرده گوی ده قویروغا اوخشایان اولدوزلار گؤروندویو اوچون ائل آراسیندا بئله آدلا آدلاندیریلیب و خالقیمیزین اوزون مددتلی موشاهیده‌سینه گؤره، «قویروق‌لو اولدوزلار»ین گؤرونمه‌سی نن / یایلاقدا دوه‌لر اوزو بو اولدوزلارا طرف یاتاردیلار.

یای یاری اولاندا، ( قویروق دوغان  دورانین دئییرم )(۱۵ مرداد) قوزو قیرخیمینا باشلایاردیلار.چوبانلار یاخچی پنیراَلده ائتمک اوچون«قویروق دوغدو»دان سورا ایشه باشلاییردیلار.

ائلیمیزده،  هم آدی، هم ده دادی دیللر ازبری اولان آرخاج، قاشار، آختارما پنیرلری داها چوخ ایلین بو دؤوروندن سونرا توتولاردی.ائل آراسیندا بو جور پنیرلر«پاییز پنیری» آدلانیر. چونکی ایلین بو دؤورونده سود یاغلی اولور و اوندان حاضرلانان پنیرلر داها دادلی اولور.

یازار: اکبر سعادت