مسجد جامع ارومیه از فهرست ثبت جهانی «مساجد ایرانی» خارج شد + تصاویر

به گزارش پایگاه خبری قارتال نیوز، مسجد جامع ارومیه به‌دلیل بی‌نتیجه ماندن تلاش‌ها برای آزادسازی عرضه و حریمش به‌طور موقت از فهرست ثبت جهانی «مساجد ایرانی» خارج شد.

پرونده «مساجد ایرانی» یکی از مهم‌ترین پرونده‌های میراث فرهنگی ایران در ۵۰ سال اخیر به شمار می‌رود و هدف آن ثبت جهانی مساجدی است که سیر تحول معماری مسجد در ایران، از آغاز دوره اسلامی تا دوران معاصر، را نمایندگی می‌کنند.

مسجد جامع ارومیه، که به عنوان یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین مساجد تاریخی ایران، بارها در پرونده ثبت جهانی مساجد ایرانی مورد توجه قرار گرفته است، اکنون به دلیل عدم اصلاح پارکینگ طبقاتی ـ عامل تجاوز به حریم منظری مسجد ـ و همچنین عدم تعیین تکلیف برای انتقال مدرسه علوم دینی به طور موقت از فهرست ثبت جهانی مساجد ایرانی خارج شده است.

پارکینگ طبقاتی که حریم منظری مسجد جامع را نقض کرده است

 حالا با ادامه بلاتکلیفی دستگاه های مربوطه برای آزادسازی عرصه و حریم شانس این اثر بی‌نظیر معماری اسلامی برای جهانی شدن از دست می رود.

معاون میراث‌فرهنگی آذربایجان‌غربی  با تایید این خبر به جماران گفت: در صورت عدم همکاری دستگاه های درگیر و ادامه بلاتکلیفی  درباره آزادسازی وعرصه و حریم این اثر ثبت ملی، فرصت ثبت جهانی مسجد جامع از دست می رود.

داوود فرازی افزود: با وجود پیگیری‌های انجام شده، تاکنون تنها قول‌های شفاهی دریافت کرده‌ایم، قولهایی که گاهی احساسی‌اند و پیگیری جدی آنها دشوار است و به فراموشی سپرده می‌شوند.

او گفت: شهردار وعده داده برای آزادسازی زمینی می‌دهد، اما این کافی نیست و نیازمند اعتبار ساخت و مکانی برای تخلیه موقت و استقرار فعالان هستیم تا بتوانیم مدرسه علوم دینی را تخریب و جمع‌آوری کنیم. گفت‌وگوها فعلاً در حد صحبت است اما امیدواریم به زودی حل شود.

فرازی افزود: متاسفانه در شرایط بحرانی قرار داریم ولی تلاش ها برای ثبت جهانی ادامه دارد، به زودی در شورای شهر جلسه‌ای برای تعیین تکلیف موانع ثبت مسجد جامع برگزار می‌شود و برای ما این هفته بسیار تعیین‌کننده است و امیدوارم به نتیجه مطلوب برسیم.
مدرسه علوم دینی که در عرصه مسجد جامع قرار دارد

معاون میراث‌فرهنگی آذربایجان‌غربی درباره پارکینگ طبقاتی که حریم منظری این اثر ملی را نقض کرده هم گفت: درباره این ساختمان هنوز تصمیم قطعی گرفته نشده ولی شاید تعدیل ارتفاع داشته باشد تا موانع ثبت برطرف شود. فعلا پرونده مسجد جامع از پرونده اصلی ثبت مساجد ایران در فهرست میراث جهانی خارج شده تا تعیین تکلیف شود. او تاکید کرد: مسجد واقعاً از نظر معماری، هنری و تاریخی خیلی ارزشمند است و نباید از دست برود.

این در حالی است که چندی پیش مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی در گفت‌وگو با جماران اعلام کرده بود که تلاش برای ثبت جهانی مسجد جامع ارومیه ادامه دارد و این اثر تاریخی بهترین فرصت برای جهانی‌شدن شهر است.

مرتضی صفری گفته بود: میراث فرهنگی نقش مهمی در حفظ هویت ایرانی-اسلامی دارد و دستگاه‌های اجرایی باید برای ثبت جهانی این مسجد جدی باشند و از این موضوع به‌سادگی عبور نکنند.

او درباره پارکینگ طبقاتی در حریم منظری مسجد هم اظهار کرده بود: این بنا قبل از تصویب طرح بافت تاریخی ساخته شده و پروانه دارد اما پروژه اکنون متوقف است. البته ساختمانی شامل هتل، پارکینگ و مجتمع تجاری هم کنار بازار تاریخی است و آنهم نیاز به تصمیم‌گیری دارد.

گنجینه هزارساله با محراب ایلخانی بی‌همتا

مسجد جامع ارومیه با گنبد باشکوه سلجوقی و محراب بی‌همتای ایلخانی‌اش همچنان قلب تاریخی بازار ارومیه است. این بنا از سه سمت به معابر عمومی راه دارد و بیش از هزار سال قدمت را در دل خود جای داده است.

پوریا پیری، راهنمای بنای تاریخی مسجد جامع ارومیه درباره اهمیت این اثر ثبت ملی به جماران گفت: قدمت مسجد جامع ارومیه که همچون مسجد اولجایتو نمونه‌ای شاخص از معماری ایرانی‌اسلامی است به دوران خلافت عباسی برمی‌گردد. در کتاب احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم نوشته محمد بن احمد شمس‌الدین مقدسی هم به این مسجد اشاره شده و حتی خود او از بازدیدش یاد کرده است.

پیری با اشاره به گنبد سلجوقی مسجد توضیح داد: گنبد فعلی حدود ۸۰۰ سال قدمت دارد و هم‌دوره بنای تاریخی سه‌گنبد ارومیه است. ارتفاع آن از کف تا سقف به ۱۸ متر می‌رسد. اما شاید منحصربه‌فردترین بخش مسجد، محراب ایلخانی آن باشد که نخستین محراب شناخته‌شده از این دوره در جهان است. این محراب هشت متر ارتفاع و ۵/۵ متر عرض دارد و شرف‌شاه تبریزی، معمار نامدار آن زمان، خالق آن است.

پیری درباره کاوش‌های باستان‌شناسی مقابل این محراب ۷۷۰ ساله هم گفت: حفاری‌هایی انجام شد تا مشخص شود آیا این بنا پیش از مسجد آتشکده بوده است یا نه. هرچند آثاری از دوره ساسانی پیدا شد، اما هیچ نشانه‌ای از آتشکده به دست نیامد.