به گزارش پایگاه خبری قارتال نیوز، موقعیت استراتژیکی شهر اورمیه و شرایط مرزی بودن آن مضاف بر آن اوضاع نا آرام این شهر در آستانه حکومت پهلوی اول، باعث گردید تا رضا شاه توجه خاصی نسبت به این منطقه داشته باشد .
شکل گیری میدان ایالت، با هیبتی کاملاً حکومتی و نظامی به نوعی که بیان کننده اقتدار و قدرت حکومت وقت باشد نیز به همین دلیل بوده‌است.
این بنا در سال ۱۳۱۱ هجری شمسی براساس طرحی از قارتال (عقاب) توسط آلمانها ساخته شده و فرم دقیق عقاب را تداعی می‌کند.
عقابی که بالهای خود را گسترده و با اشرافیت تام و تمام به حوادث و اتفاقات میدان از این شهر، صیانت و حفاظت می‌کند.
این ساختمان یکی از ابنیه‌های تاریخی آذربایجان است و به دلیل قرار گرفتن در مرکز شهر، شاهد رخدادهای بسیاری بوده است که در سرنوشت جمعی شهر، موثر بوده و باعث شور و شعف و یا اندوه و حزن عمومی شده و در حافظه تاریخی شهر ثبت گردیده است .
همانطور که بدوا گفته شد، این میدان پس از جنگ جهانی اول ساخته شده است و از آنجایی که آذربایجان غربی از سال ۱۳۱۱ از آذربایجان شرقی جدا گردیده و به نام ایالت غرب آذربایجان نامیده شد و از سویی تا سال ۱۳۱۴ به جای استان واژه ایالت معمول بود و با جداسازی آذربایجان به دو قسمت شرقی و غربی، غرب دریاچه ارومیه هویت تازه‌ای پیدا کرد و بدین سبب هنوز هم اهالی ارومیه به این میدان ، به جهت اینکه یک نماد است «میدان ایالت» می‌گویند .
از همان زمان«میدان سپه» نقش مرکز حکومتی این ایالت را در استقرار تشکیلات دولتی ایفا نمود و با توجه به تجمع ادارات ایالتی و حضور والی در ساختمان شهرداری، این میدان از طرف مردم به میدان ایالت معروف گردید .
این میدان به لحاظ عملکرد، یک میدان حکومتی است هرچند به لحاظ وسعت نسبت به سایر میدان‌های حکومتی دارای محدودیت است اما از آن جهت که در محل تقاطع راه‌های مهم شهری قرار گرفته جنبه ارتباطی نیز پیدا کرده است.
با این تفاوت که میدان‌های ارتباطی جنبه کارکرد ارتباطی دارند ولی میدان ایالت مهم‌ترین کارکردش حکومتی و دولتی است در طول نزدیک به یک قرن وقایع سیاسی و تاریخی مهمی در این میدان به وقوع پیوسته است.
علاوه بر این، میدان ایالت در طول تاریخ بوجود آمدنش، محل وقوع درگیری‌ها و تجمعات مردمی در جنگ جهانی و تظاهرات و اعتراضات مردمی در دوران پهلوی و همچنین محل اجتماع مردم اورمیه در وقایع و پیش آمدهایی است که جنبه عمومی یافته و بر احساسات جمعی اثر گذاشته است، مانند تجمع عظیمی که در روز تشیع پیکر شیخ غلامرضا حسنی، مجاهد نامی آذربایجان در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۷صورت گرفت و البته دهها واقعه دیگر …
این میدان به واسطه وجود ساختمان‌های ستاد لشکر و شهربانی حال و هوای نظامی به خود گرفته است و حوادث بسیاری را در دل خود جای داده، مانند اشغال ایران توسط متفقین به ویژه ارتش شوروی و روی کارآمدن آمدن حزب دموکرات در آذربایجان.
از مهم‌ترین حوادث تاریخی که در اطراف این بنا رخ داده است می‌توان به بمباران پادگان، توسط ارتش روسیه در حمله متفقین به ایران و مناطق آذربایجان اشاره نمود که در اثر این واقعه فقط شیشه‌های بنا آسیب دیده و به خود بنا آسیب جدی نرسید.
شاید ذکر این نکته، خالی از لطف نباشد که این میدان در گذشته یکی از هفت دروازه ورودی شهر اورمیه یعنی دروازه یوردشاه را تشکیل می‌داده است که در زمان احداث ساختمان‌های دولتی، این دروازه تخریب گردید.
نکته قابل توجه دیگر درمورد این میدان استفاده از نمادهایی است که در داخل میدان ساخته شده بود هرچند شاید ظاهرا بنظر برسد ارتباطی میان این نمادها و ساختمان‌های پیرامون آن نبوده است ولی وجود این نمادها البته که عاری از حکمت و بی دلیل و مثل اکثر آراستن و پیراستن‌های غیرضروری و اکثرا مخربی که در سال‌های اخیر شکل گرفته، باری به هر جهت و از سر خالی نماندن عریضه و صِرف صَرف بودجه نبوده است !!
در هر حال بسیار جالب توجه است که در پای هر یک از مجسمه‌های شیر داخل میدان ، نماد متفاوتی قرار داده شده بود که نشان دهنده اداره شدن امورات برپایه این چهار اصل بوده است.
در حال حاضر این بنا با نام شهرداری اورمیه؛ به نشانی اورمیه ، میدان انقلاب قراردارد که با مالکیت دولتی در تاریخ ۲۲/۰۴/۱۳۷۹ و با شماره ثبتی ۲۷۶۲ و کد ۳ و در زمان ریاست سید محمد بهشتی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخچه بنا :
این بنا در سال ۱۳۱۱ هجری شمسی به طرح متخصصین آلمانی و توسط ملااوستا که چیره دست‌ترین معمار زمان خود بوده و با نام «ساختمان بلدیه» در زمان جنگ جهانی اول (۱۸-۱۹۱۴ میلادی) اجرا شده که ریاست بلدیه شهر اورمیه با حسین خان جهانگیری معروف به بیگلربیگی از محترمین و اعیان شهر بوده است.
مشخصات بنا :
این ساختمان از دو طبقه همکف و اول و یک زیرزمین تشکیل شده‌است. در حال حاضر از زیرزمین آن که در بخش جنوبی واقع شده بعنوان موتورخانه و کلیه بخش‌های آن حتی از بخش‌هایی از راهروهای آن استفاده اداری می‌شود.
طبقه همکف شامل سرسرا و فضاهای اداری و طبقه اول شامل سالن اجتماعات و فضاهای اداری بوده ارتباط دو طبقه توسط پله دو طرفه عریضی میسر شده که دقیقاً در آکس ورودی طراحی شده و با انحنایی که در قسمت پایین بخود می‌گیرد، از پله بعنوان عامل دکوراتیو استفاده شده است.
این بنا دارای یک ورودی اصلی از جبهه شمال شرق و سه ورودی فرعی از جبهه جنوب شرق است.
نمای شمال شرق با ورودی اصلی با چهار ستون طراحی شده، بالکن پیش آمده طبقه اول، پنجره‌های مرتفع و سقف مرتفع سالن اجتماعات خود را به عنوان نمای اصلی ساختمان مطرح می‌کند.
از بدو تأسیس ساختمان بالکن مذکور، رابط اصلی مقامات کشوری و لشکری با مردم بوده است. در اوایل انقلاب نیز اغلب راهپیمایی‌ها به این میدان ختم می‌شد و عمده سخنرانی‌ها و قطعنامه‌ها از این بالکن قرائت می‌شد. از آنجا که طرح بنای شهرداری توسط متخصصین آلمانی تهیه شده، فرم پلان بصورت عقابی با بالهای گشوده طراحی شده که در پیروی از این اصل طراح مجبور به رعایت تقارن نسبت به محور عرض شده و نیز قسمت‌هایی از پلان را با زاویه ۴۵ درجه طراحی نموده است.
دیوارهای بنا:
دیوارها از سمت داخل ساختمان تا عمق حداقل ۳۰ سانتیمتر از خشت است و بدنه خارجی دیوارها در طبقه همکف تا عمق ۴۰ سانتیمتر از سنگ می‌باشد و بعد از آن دیوار خشتی است.
جنس دیوارها در طبقه همکف تا عمق ۵۰ سانتیمتر خشت و ۴۰ سانتیمتر سنگ است، شایان ذکر است در هر رج، چند سنگ تا عمق ۶۰ سانتیمتر هم وجود دارد که داخل خشت کار شده است.
در دیوار چینی‌ها در فواصلی که پنجره‌ها نزدیک به هم قرار گرفته‌اند، معمار برای اینکه بتواند لغاز کنار پنجره‌ها را در آورد، بجای سنگ لاشه از آجر استفاده کرده است. لازم به ذکر است استفاده از سنگ تنها در طبقه همکف و زیرزمین مشاهده می‌شود و در طبقه اول بخش‌های بیرونی دیوارهای خارجی، از آجر می‌باشد.
اندازه دیوارهای باربر ۹۰ سانتیمتر و دیوارهای جداکننده ۳۰ سانتیمتر می‌باشد و جنس همگی آنها از آجر می‌باشد.
ایستایی ساختمان به طور کلی توسط دیوارهای باربر و تیر چوبی و خرپا برپا شده‌است.
نمای ساختمان:
به غیر از سالن اجتماعات که ارتفاع زیر سقف آن ۶/۵ متر می‌باشد، در بقیه فضاها به طور کلی ارتفاع زیر سقف ۱۰/۴ متر می‌باشد، که به نظر می رسد برای یک فضای اداری ارتفاع مناسبی می‌باشد.
کف کلیه پنجره‌ها به جز پنجره‌های پاگرد راه‌پله از کف زمین ۸۵ سانتیمتر و پنجره‌های راه پله ۳۰ سانتی متر می‌باشد.
لازم به یادآوری است که ارتفاع ۸۵ سانتی متر برای یک فضای اداری مناسب می‌باشد چرا که شخص در حال نشسته بر روی صندلی به راحتی ناظر فضای بیرون می باشد.
دلیل پائین بودن ارتفاع کف پنجره پاگرد راه پله به خاطر حفظ ریتم در نمای شمالی می‌باشد، زیرا در واقع پاگرد نیم طبقه از طبقه هم کف بالاتر می‌باشد و با انتخاب ارتفاع ۳۰ سانتیمتر پنجره راه پله بین دو طبقه قرار می‌گیرد و چنان که در عکس مشاهده می‌کنیم در نهایت تناسب چشم نوازی در نمای بیرونی به چشم می‌خورد.
یکی دیگر از خصوصیات درها و پنجره‌ها همان طور که در پلان نیز مشاهده می‌شود، پَخ بودن جرزها در محل پنجره از طرف داخل به طرف خارج می‌باشد که احتمالاً طراح به خاطر سردسیر بودن منطقه از این امر برای هدایت بیشتر نور خورشید به داخل بنا استفاده کرده است.
نظم کم نظیردر نما:
در همان نگاه اول به نمای این ساختمان متوجه می‌شویم که رعایت نظم و تکرار پنجره‌های مشابه در نهایت ایجاد یک ریتم مشخص همراه با سایر المان‌های بصری اصول اولیه و اساس نماسازی در ساختمان فوق می‌باشد. در نمای خارجی دو عامل اساسی طبقه همکف را با طبقه اول از لحاظ بصری جدا می‌کند. یکی قاب بیرونی پنجره‌ها که در کل ساختمان دو تیپ می‌باشد و پنجره‌ها را محصور کرده‌اند.
دومین عامل که طراح با استفاده از آن دو طبقه را از لحاظ بصری از هم جدا می‌کند خطوط برجسته افقی می‌باشد که با ایجاد سایه روشن‌های چشم‌نواز این هدف طراح برآورده می‌کند.
همچنین مشابه همین خطوط در قسمت بالای ساختمان وجود دارد که اشاره‌ای است به جان‌پناه پشت بام و ارتفاع آن را از بیرون مشخص می‌کند. در نمای جنوبی (رو به میدان) که در معرض دید عموم قرار گرفته و با استفاده از برجستگی‌های عمودی و اوریب که در طرفین ورودی قرار دارد عظمت این بنا را تشدید می‌کند و در ضمن از یکنواخت بودن سطح خارجی بنا می‌کاهد و این برجستگی‌ها نمای خارجی را خرد کرده و به چند قسمت کوچک تقسیم می‌کند.
لازم به یادآوری است که مشابه همین برجستگی‌های عمودی در نمای شمالی نیز دیده می‌شود. سه ردیف سنگ کار شده از کف زمین این ساختمان را در جای خود محکم نموده و قرنیز بالای دست انداز نیز انتهای بنا را می‌بندد.
محورهای اصلی در نما:
اصلی‌ترین محور نما همانند پلان، محور عرضی می‌باشد که از آکس ورودی عبور می‌کند و نمای بیرونی بنا نسبت به این محور متفاوت می‌باشد.
محور دوم که از اهمیت کمتری نسبت به محور عرضی برخوردار است، عمود بر محور قبلی می‌باشد.
عناصر مشخصه نما:
در کل می‌توان گفت نما، نمای یکنواختی می‌باشد و تنها عناصری که نسبتاً روی آنها تأکید شده جلو ورودی و ستون‌های مربوطه می‌باشد.
همچنین قسمت بالای ورودی (کتیبه‌ای که هم اکنون آرم شهرداری ارومیه بر آن نصب شده) از عناصر مشخصه نما می‌باشد و بالاخره قاب پنجره‌ها که اغلب ۲ یا ۳ پنجره را در برمی‌گیرد سومین عامل مشخصه نما می‌باشد.
جنس مصالح در نما :
سطح نما به طور کلی سیمان می‌باشد.
نمای خارجی دیوارها در دو طبقه دارای اندود سیمان سفید بوده که پوشش سیمان سفید آن در سال ۱۳۸۷ هجری شمسی توسط سازمان میراث فرهنگی برداشته و قسمت آجرکاری زیر این پوشش توسط این سازمان مورد مرمت قرار گرفته که نمای موجود آن آجری می‌باشد.
مصالح بکار رفته درساخت بنا:
بناهای پهلوی نشان می‌دهند که ساخت آنها ترکیبی از مواد و مصالح مختلف است این مصالح ساختمانی شامل آجر، سنگ، پنجره‌ها و درهای چوبی و نیز نرده و محافظ‌های پنجره‌ها و سقف‌ها فلزکاری است.
استفاده از مصالح در بنای شهرداری متمایل به شیوه سنتی می‌باشد. مصالح مورد استفاده در این بنا شامل سنگ، آجر، خشت، چوب و فلز است که دارای جنبه سازه‌ای و تزئینی می‌باشد.
ملات بکار رفته در بنا:
تنها ملات مورد استفاده در ساخت این بنا شفته آهک می باشد و نحوه تهیه این ملات به این ترتیب بوده که ابتدا حوضچه‌ای احداث کرده و آهک را در آن ریخته و با آب پر می‌کردند، بعد از چند ساعت مواد ناخالص و سنگ ریزه‌های آن ته‌نشین و قسمت رویی آن را برداشته و با مخلوط خاک، ملات خاک آهک به دست می‌آمد.
نحوه ساخت و پی ریزی بنا:
ابتدا محل پی را کنده و مقداری آهک خشک در داخل کانال ریخته و آن را با مقداری ماسه مخلوط می‌کردند سپس روی این مخلوط را به مقدار کافی آب ریخته و سنگهای پی را در داخل آن قرار می‌دادند. این کار تا حد لزوم تکرار می‌شد بعد از اتمام پی‌ریزی دیوارها را که شامل سه ردیف سنگ و بقیه آجر می‌باشد به وسیله ملات تهیه شده در حوضچه‌های مخصوص می‌چیدند.
ایستائی و استراکچر سقف بنا :
مصالح بکار رفته در سقف ، بطور کلی تیر چوبی، آجر و تخته به صورت توفال می‌باشد. نحوه ایستایی سقف در طبقه همکف بدین ترتیب است که نیروی وزن سقف در طبقه همکف توسط تیرهای چوبی به دیوارهای حمال که بصورت جرزهای ضخیم (۹۰ سانتیمتر) می‌باشد به پی‌ها منتقل می‌شود. در طبقه اول نیز بجز سقف سالن اجتماعات، سقف بقیه فضاها به همین ترتیب ساخته شده است. سقف سالن به خاطر ابعاد بزرگ و قابل توجهی که دارد، دارای استراکچر خاصی است. ایستائی این سقف توسط خرپایی که از تیرهای چوبی تشکیل شده و این خرپا از به وجود آمدن ممانی که باعث لنگر دادن تیرهای اصلی می شود جلوگیری می‌کند.
پوشش خارجی و سقف بنا:
نهایتا پوشش خارجی ساختمان که در تماس مستقیم با محیط بیرون می باشد و بر روی تیرهای خرپا نشسته، شیروانی می‌باشد. در قسمتهای کناری شیروانی با شیبی ملایم به طرف لبه‌های خارجی ساختمان ادامه پیدا می‌کند. در این قسمت‌ها تیرهایی به عنوان ستون و به منظور جلوگیری از لنگر شیروانی در زیر آن قرار می‌گیرد.
مبحث ساختمان شهرداری اورمیه، بعنوان یکی از سه ساختمان حاکمیتی در میدان ایالت را با ذکر چند نکته جالب به پایان می‌بریم:
گزارش از: فیروزه خاوه
هجدهمین نمایشگاه بینالمللی تخصصی طلا، جواهر، نقره، گوهرسنگ و صنایع وابسته از ۲۳ آبان در تبریز برگزار می‌شود.
چهاردهمین نمایشگاه تخصصی چوب، خانه و مبلمان مدرن با حضور تولیدکنندگانی از ۱۵ استان کشور در محل دایمی نمایشگاه بینالمللی تبریز گشایش یافت.
مدیرعامل هلالاحمر آذربایجان غربی: تصادف یک دستگاه سواری زانتیا با پژو ۲۰۶ در محور ماکو به بازرگان ۸ مصدوم برجای گذاشت.
شهردار میاندوآب گفت: مجموعه شهرداری و شورای شهر نهایت تلاش خود را برای پیشرفت شهر به کار بسته و در این زمینه نیز از طرحهای سرمایهگذاری استقبال می‌کند.
ارسال دیدگاه
قوانین ارسال دیدگاه