گیلگامیش(خاقان)

قارتال نیوز/ طبق این روایات بیلگه میش برای یافتن زندگی جاویدان و پی بردن به راز زندگی به سرزمینهای اسرارآمیز سفر می کند. این قصه شبیه قصه سفر لقمان حکیم برای یافتن زندگی جاویدان هست.

مرگ اتفاقی دوستش “ انکیدو” بیلگه میش را دچار حزن و اندوه و اندیشه کرده و وحشت از مرگ خویش او را فرا می گیرد. ترس از مرگ و یافتن راز جاودانگی و رهایی از چنگال بی امان مرگ او را راهی سفر پر خطر به سرزمینهای اسرار انگیز و نا آشنا می کند.

او در این سفر مخاطره انگیز و پر از شگفتی به عمق اقیانوس های بیکران رفته, پس از کشیدن سختی ها و دشواری های گوناگون, علف جاویدانگی را می یابد که هرکس با خوردن آن علف عمر جاویدان بدون مرگ را می یابند, ولی با غفلت ناخواسته بیلگه میش, ماری دریایی این علف را از او می رباید و بیلگه میش را ناامید و سرگردان و دست خالی باز هم در دنیای فانی رها می کند…

بیلگه میش نیمه انسان و نیمه خداست و درخواست عمر جاودانگی او از طرف خدایان رد می شود. وقتی که بیلگه میش می میرد از طرف شهروندان “اوروک“ ( که حاکم و رهبر آن هاست) اش با انحراف موقت مسیر رودخانه “فرات“ و دفن پیکر بیلگه میش در آنجا و برگرداندن دوباره آب رودخانه به مسیر اصلیش ,مورد تقدس و احترام قرا گرفته و او را با آیین و مراسمات دینی و فرهنگی خویش رهسپار زندگی اخروی می کنند.

این حادثه تاریخی, مراسم و بزرگداشت دفن بیلگه میش حاکم  و تقدس یافتن رودخانه فرات با مزار او,  بعدها در تاریخ امپراطوری هونهای ترک در مجارستان فعلی در رودخانه “تونا“ (دانوب) با دفن امپراطور“ آتیلا“ تکرار می شود.

از نظر لغوی و معنایی گیلگامیش در زبان ترکی گیل یا کیل به معنای انجام دادن می باشد مثلاً در دعایی که چنگیز خان در کوه “ بورکان کالدون“ در ابتدای امپراطوریش با “ تنگری” در حین راز و نیاز  می گوید: ” تانریم بنی اؤزگور کیل“ ( خدایا مرا آزاد کن )که کلمه کیل در نماز خواندن هم در ترکی آذربایجانی به وفور مورد استفاده قرار می گیرد.

گیلگامیش همچنین به معنای کسی است که کارهای بزرگ انجام می دهد. این کلمه همچنین با ریشه کلماتی همچون  “کالگاماک” به معنای پریدن به جلو و یا بالا و برخاستن می باشد, در ارتباط هست.

بیلگه میش همچنین با عصیانگری از نضر معنایی مرتبط می باشد. کلمه گیلگامیش با تاریخی پنجهزار ساله اش از نظر ساختار فونیتیکی با زبان ترکی معاصر همخوانی فوق العاده ای دارد. در معنای سومری اش بیلگه میش به معنای فردی عالم, عارف , آگاه, همه چیز دان و دیده ور می باشد.

طبق تحقیقات عالمانه مورخان و باستان شناسان معتبر, سومریان از نظر مشترکات زبانی, فرهنگی و اسطوره ای از ترکان باستان به شمار می آیند. اگر تنها از نظر زبانی  به تاریخ سومریان نگاهی بیاندازیم بسیاری از کلماتی که در زبان سومری مورد استفاده قرار گرفته شده اند با زبان ترکی شبیه, از یک ریشه و یا دقیقاً عین هم هستند. قبل از همه هم اسم جامعه شان یعنی کلمات سومر و کنگر ترکی هستند یا خدایان و اسطوره های سومری همچون ” تامموز, ایشتار, آنو, انلیل, انکی, اوتو, عجم, ماردوک, آشنان, امش, ایشکور, موشدامما, سوموکان,ایناننا, آیا, آنات, اور, اوتوککو, بوقو, دامو, ساتاران“ و… از نظر معنایی و ریشه ای با زبان ترکی همخوانی, مترادف, هم معنایی و مشترکات زبانی بسیار دارند.

در ادامه تاریخ سومریان “اوراتوها “هم  ترک بودن سومریان را تصدیق می کند. در زبان سومری کلمات سامی( عربی و عبرانی) نیز بخاطر ترکیب جمعیتی منطقه و نزدیکی جغرافیایی و بافت ائتنیکی بین النهرین یافت می شوند ولی این کلمات به قدری زیاد نیستند که زبان و فرهنگ حاکم ترکی سومریان را تهدید و یا کم رنگ جلوه دهند.

بافت , ساختار و ریشه کلمات زبان سومری ترکی است و کلمات سامی موجود در زبان سومری بیشتر به صورت پسوند آمده است و در ریشه کلمات زیاد موثر و ایفاگر نقش فعال فونیتیکی و بافتاری نیستند . وقتی که سومریات از شرق به بین النهرین آمدند با اقوام ساکن بین النهرین درآمیخته در اثر تبادلات, ارتباطات و تجارت  به همدیگر  تأثیر گذاشتند.  وجود برخی کلمات محدود غیر ترکی در زبان سومری نتیجه این تبادلات و ارتباطات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی است.

پیدا شدن داستان دوزاده فصلی “بیلگه میش“ از کتابخانه سی هزار جلدی “نینوا “ توسط” لاپار “کنسول تاجرمسلک انگلیسی در سال۱۸۴۹ میلادی در ساحل مقابل “موصول“ منطقه “قویونجیق“ بزرگترین قصر نینوا حقایقی عظیم  تاریخی و علمی را بر علم اروپایی مدار آشکار کرد. این قصر و کتابخانه موجود در آن متعلق به شاه نینوا “ آشور بانیپال“ بوده جهت مطالعه شخصی وی ایجاد شده بود. شهر نینوا را برای الهه سومری “ نین“ ساخته بودند. پس از این کشفیات باستانی در رابطه با سومریان, جریان تاریخ و نگاه غربیان به شرق تغییر پیدا کرد.

** *سومریان با خصوصیات ذیل در صدر تاریخ و فرهنگ پیشرو جهان باستان قراردارد:

۱-اکثر نهادها و سازمانهای مدرن معاصر ریشه در تشکیلات دولتی, سیاسی و اجتماعی و فرهنگی سومریان  دارد.

۲-تمدن شش هزار ساله شهری بین النهرین, اولین نوشتار و داستان نویسی و خلاقیت قصه گویی؛ مهندسی هیدرولیک, ارابه های جنگی و تیر انداز, آتولیه های بافندگی, ساخت آجرهای متنوع و متعدد الشکل, معماری پیچده و پر رمز و راز زیارتگاه ها وساخت هنرمندانه “زیگوراتها”,  هواشناسی, ساختن کاسه و کوزه ها و سفالهای هنری طراحی شده, مخترع خط میخی و کشف زمان و… بخشی از یافته های سومریان و اولین های تاریخ بشری است.

۳-سومریان با توجه به تاریخ آمدنشان به بین النهرین از ترکمنستان ( پنج هزار سال  پیش) از نظر دینی شمنیسم بوده و برای هریک از اشیاء و هستی های طبیعت خدایی خلق کرده بودند و دارای کثرت خدایی و خصلت پلورالیسم مذهبی بوده و بدور از تعصبات مذهبی و تفتیش عقاید در کنار هم اتحادی عظیم  برقرار کرده بودند. هفت خدای برتر و قدرتمند سومر: آن, آنلیل, انکی, نین هورساک, ناننایین, اولتو, اینانا بودند.

۴-پایتخت سومریان در بین النهرین  شهر “ اروم” هست که اکنون در لیست فرهنگی سازمان یونسکو ثبت شده است. از شهرهای مهم سومر می توان,اوروک, لاگاس, اریدو, اور, کیش را نام برد. سومریان تقریباً دو هزار سال حکومت کرده اند که کوچکترین نشانی از امراض بشر معاصر همچون کشمکش و درگیریهای شئونیستی, تفتیش عقاید و انگیزاسیون مذهبی , اعدام های سیاسی, ژنوسید , اتنوسید فرهنگی و تبعید را ندارند.

دکتر ولی توران