“دده قورقود” کیتابیندا آنا محبتی

آنا محبتی بو کیتاین و اونون لوحه لرینین اساس موضوعودور... بویوک قهرمانلار بو محبتدن ائله گوج آلیرلبار کی یئکه حیوانلاری قالخیزیب یئره چالیرلار؛ لاپ غدار دوشمنی باسیرلار و مقدس آرزیلاری دیریلدیرلر.

قارتال نیوز/ ده قورقود‌ دستانلارى مضمون‌ و تاریخى باخیمدان‌ آیرى – آیرى اولاى وماجرالارى یوکلنمیش‌ اولسا دا، بو اولایلار و ماجرالار اولکه میزین‌ تورپاغی ایله‌ ایلگیلیدیر.دده‌ قورقود دستانلارى کیمى فولکلوریک‌ اثرده،‌ دستانلارین‌ تاپیلیش‌ ویارانیشى بیر مسأله‌ و اونون‌ یازیلیشى و کیتاب‌ شکیلى آلماسى ایکینجى مسأله‌ دیر.

آیری جور  دئسه ک‌، هر فولکلوریک‌ اثرین‌ ایشین‌ باشلانیشیندا بیر سویله‌ینى و قوشانى دا اولموش‌ اولسا، تاپیلیش‌ و یارانیشدان‌ سونرا مودتلر و بلکه‌ده‌ اوزون‌ عصیرلر سینه‌دن‌ سینه‌یه‌ نقل‌ ائدیلیر، جمعیتین‌گلیشمه‌سى ایله‌ بیر سیرا آرتیب‌ اسکیلمه‌لر، بیر چوخ‌ ماجرالارین‌اونودولماسى و تئزه حادیثه‌لرین‌ آرتیریلماسى ایله‌ اوز­اوزه‌ گلیر و سونرا شاید ده‌ یازى و کیتاب‌ پالتارى گئییر. فولکلوریک‌ اثر نه ‌قدر قدیم‌ اولسا، بو دییشیکلر اوندا داها چوخ‌ اوز وئریر.

دده قوروقود دستانلاریندا اولان‌ ائل‌ اوبالار، ایسلامى قبول‌ ائتمیشلر و بیرچوخ‌ شراییطده‌ ایسلامى یایماق‌ «کافرین‌ کلیساسین‌ ییخیب‌، یئرینه‌ مسجید یاپماق‌ و بان‌ بانلاماق‌» اونلارین‌ ووروشلارینین‌ اساس‌ عیلتى کیمى سانیلیر. دویوشلرده‌ اله‌ گلن‌ غنیمتلردن‌ «خانلار خانینا» بئشده‌ بیرچیخیرلار.

دستانلاردا کربلا حادیثه‌سینه‌ ایشاره‌ ائدیلمیش‌ و ایسلام ‌مقدس‌ سیمالارىنین‌ آدى یئر به‌ یئر تکرار ائدیلیر. لاکین‌ ایسالاما گوستریلن‌ بوتون‌ بو ایلگى و تعصوبله‌ برابر، ایسلامى سونتلر اونلارین ‌آراسیندا هله‌ درین‌ یئر آچماییب‌ و اونلارین‌ ماجرا دالینجا اولدوقلارى، مذهبى اینانجدان‌ داها چوخ‌ قؤومى خوصوصیتلردن‌ باش‌آلیب‌ گلیر.

دده قورقود کتابیندا و یا دونیاسیندا پیس بیر انسانلا اوز – اوزه گلمیریک.اوغرولوق، آدام اولدورمه، خیانت و … بو دونیادا یئری یوخدور. بونلار واردیر، آنجاق دده قورقود دونیاسیندان ائشیکده­دیلر و بو یوردون قهرمانلاری – ایگیدلری و(قادین لاری) خانیم لاری اونلارلا دویوش اوچون آیاغا قالخیرلار بلکه آنایوردلاریندا بو اوزه للیک­لر پوزولماسین.

بو کیتاب دا قادینلار کیشلر قدر حورمته‌ لاییقدیر. بورادا بیرچوخ‌ شرق‌ افسانه‌لرینین‌ عکسینه‌ اولاراق‌، قادین‌،بوتون‌ اینسانى دویغولارى و اخلاقى یوکسک‌ آنا روتبه‌سیله‌ جیلوه‌له نیر. همسر سئچمکده‌ چوخ‌عادى رسم‌ روسومدان‌ بیرى قیزلا اوغلانین‌ آت‌ چاپماقدا، کامان ‌چکمکده‌ و شمشیر وورماقدا برابرلیگى دیر. آنا حقى – تانرى حقى،دستانلاردا بیر نئچه‌ یئرده‌ یاد ائدیلیر.

آنا محبتی:

 دده قورقود کتابیندا بوتون بولوم لر آنا محبتی بزه­میشدیر؛ لیریک پارچالاردا آنالار بوتون وارلیقلاریلا اوغلو – قیزا باغلی اولدوقلاری، اونلارین وارلیغینی اوز عومورلریندن واجب و عزیز اولدوغونو یوخاری محبت ترانه­لری ایله سؤیله نیلیر. آنا هیجانی، آنا محبتی جوشغون و دورو وارلیغیندان قالخیب و درین اجتماعی – حیاتی معنانین احاطه­سینده هیجان مقامیندا اوزونه یئر تاپیر. بورادا داستانلار بویو و شعر اوزونو آنا طبیعتی نین حسی، احساسی دورومو افاده ائده­ن بدیعی لوحه­لر یارادیر.

آنا محبتی بو کیتاین و اونون لوحه لرینین اساس موضوعودور، بو محبت نه خارقه­لر کی یاراتمامیش!؟ بویوک قهرمانلار بو محبتدن ائله گوج آلیرلبار کی یئکه حیوانلاری قالخیزیب یئره چالیرلار؛ لاپ غدار دوشمنی باسیرلار و مقدس آرزیلاری دیریلدیرلر…

آنجاق بونو دئمه لییم کی : دده قورقود کتابیندا اولان آنا محبتی، هئچ بیر فولکولوریک اثرده بئله گوزه­ل و انسانی صورتده گوسته­ریلمه­میشدیر.

یازار: اکبر سعادت