بَی من گیزیر، شاه وزیر/ تیرنا، تورنا ووردو

قارتال نیوز، نئچه اوشاق بیر یئرده توپلانیب بیر آشیغین بئش یؤنون: (توخان TOXAN «شاه»، آلچی ALÇİ «وزیر»، اونبا ONBA «یئددی ایلیک شاه»، جیک CİK له بؤک BÖK «اوغرو») تعیین ائدیلر. اوینایانلار شاه ‌لا وزیر سئچمک اوچون سیرا ایله آشیغی شورویارلار (شوْری  ŞORİ: آتماق/ سوْوورماق) شاه ‌لا وزیر سئچیلندن سونرا، وزیر آشیغی ائشیکده قالان اویونچولارین بیرینه وئریب شوری دئیر. اگر او آتان آشیق جیک یا بؤک دوشسه، وزیر اوزون شاها طرف توتوب دئیر: «شاه ساغ اولسون، بیر اوغرو توتموشام، حؤکموز نه دیر؟» شاه سوروشار: «نه اوغورلاییب؟» وزیر ذئهنینه نه گلسه اونو دئیر« گره‌ک چالیشا دئدیی رقم تک (فرد) اولسون یوخسا جوت (زوج) اولسا، شاه طرفیندن وئریلن حؤکمون یاریسی وزیرین اوستونده اجرا اولونار» مثلا دئیر: ۵ «‌آت اوغورلاییب» حؤکم وئرمک قالیب شاهین اینصافینا، اوغرونون جورمونه گؤره بئله حؤکم وئرر. مثلا دئیر: (اونا بئش پانبیق وئرین، یا یئددی قیزیل وئرین، یا بئش چؤره‌ک پیشیرین، یا ۹ قارپیز وئرین و …) حؤکمون ایجراسی وزیرله‎‎دیر. بئش پانبیق اولسا اوغرونون الینین ایچینه شالاق ایله اهمالجا بئش ضربه وورار، حؤکم قیزیل اولسا سایی قد‌ر محکم ضربه وورار، چؤره‌ک پیشرمک اولسا؛ اوغرونو کوره‌یی اوسته اللرینین ایچی ایله تاپتالاییب بوللو کورلوق وئر‌ر، حؤکم قارپیز اولسا، اوغرونون باشین شوخوملاماق حالینا سالیب گؤزلرینین یاشین چیخاردار، … دئمک شاه ایسه حؤکم وئرنده دیقّتلی اولمالی دیر کی رقملر حتما تک اولسون، یوخسا جوت اولسا وئردیی حؤکمون یاریسینی شاهین اؤزو اوسته اجرا ائدرلر. بئله‎لیکه هامی اویونا قاتیلانلار سیرا ایله آشیق آتیب، اویوندا اؤز موقعیّتلرین تعیین ائدرلر. بو اویونون آز یئره احتیاجی اولدوغو اوچون اونو بوتون ایل بویو هر یئرده خصوصا قیش گونلری ائولرده اویناماق اولار.

آرتیمالی‌یام آذربایجانین بعضی یئرلرینده آشیق عوضینه کیبریت قوتوسوندان استفاده ائدرلر. بو اویونا تیرنا/ تورنا ووردو ( TIRNA\TURNA VURDU) دا دئیرلر.

قایناق: آذربایجان فولکلورو

یازار: اکبرسعادت