موسیقی نشئه سی مین سئوگیلی جانانه ده یر…

باش سؤز:
هنر بشر اوچون بویوک بیر وئرگی اولاراق؛موسیقی اونون زیروسینده یئر توتور.ائله بونا گوره بوتون هنرلر چیخیشیندا،موسیقی دن یارارلانیریق.
……….
آذربایجان هنری،ثمرلی بیر ارث دیر کی کئچمیش اسکی سنت لری اؤزونده یئر وئریب دیر.ایستر خالی توخوما چکی تیکمه،زرگرلیک،سیئرما تیکمک.ایسترسه ده خالق آغیز ادبیاتی(قوچاقلاما،داستان،دئییلمه،حکمتلی و آتالارسؤزی)و نهایت موسیقی صنعتی اؤز پارلاق میللی اؤزه للیکلرییله خالق ارا گئنیش یاییلمیش و سئویملی لیک تاپمیشدیر.
موسیقی و خالق ماهنی لاریمیز هامی میزین قانیندا ایلیگینده دیر.آنا بطنینده ایکن اؤتن نغمه لر و اوخونولموش ماهنیلارین سسلری،آنا سودو ایله داملا داملا جانیمیزا و روحوموزا ایشله ییر.کؤرپه ایکن ایلاهی نغمه لرله یوخویا گئدیریک و شیرین یوخو ایچره اونلارین شیرینلیگین دادیب،قوخوسونو دویوب،گولومسه ییب و بویا-یاشا دولوروق.
بالاسینین دیل آچماسی،ایاق توتوب قاچماسینی صبیرسیزلیکله به کله ین آنا،بو دیله گینی ده بئله ماهنیلارلا سؤیله ییر.
بئله لیکله خالق ماهنی لاری،بیر اولسون عومور کیتابی و ایل-آیی دیر.بو ماهنی لار،گئنیش ساحه لردن تشکیل تاپدیغی حالدا،هر دوورون اؤزونه گوره سوز صحبتیندن ،سوز آچیر.
بیز آذربایجانلی لار،اؤزوموزو شرقلی بیلدیگیمیز اوچون،شرقی موسیقی سینی اؤیرنمه لی ییک و بو باره ده هر جور باخیمسیزلیق کولتوره ل وظیفه میزی کامل جه سینه اؤده مه مک معناسیندادیر.
اؤزئییر حاجی بیگف:آذربایجان بیر باستانی اولکه اولاراق،دویغولو و ایستی قانلی بیر خالقا مالک دیر.ائله بو سببدن آذربایجان اولوسو اسکی زامان لاردان بویالی موسیقی ایله ،بزه ک سیز و ساغلام روحیه و گؤرکم لرله دوغولون دور و بو موسیقی سیئرالی عصرلر اؤزه رینده یارانمیشدیر.
آذربایجان موزیکال فولکلوروندا،خالقین بوتون روحیه و دورومو چوخ اینجه طرز ایله ترنفوم اولور.
کدر،شادلیق،هیجران،وصال،اوغورلار،یئنیلمه لر،قهرمانلیق لار هامیسی بو موزیکال خزینه سینده اؤزونو گوسترمکده دیر.
بو موسیقی آذربایجان خالق یاشامی نین اؤنملی ساحه لرینین اینعکاسی دیر.اونون اوسلوب لار بناسی و هنر سل ایفاده سینین چئشیدلی اولماسی ائله بوردان سیزیر و آذربایجان میللی موسیقی سینین اؤزه لیک لری چئشیدلی ساحه لر و ایستقامتلرده تظاهر ائدیلیر.
آذربایجان اراضی سینده یاشایان ائتینک قوروملار،تاریخا تورک دیللی اولدوغو اوچون یازیلمیش موسیقی تاریخی،عینی زاماندا تورک خالقلارینین اسکی موسیقی تاریخی دیر.بو تاریخین اؤیره نیلمه سی ثوبوت ائدیر کی؛آذربایجان تورک خالقلارینین ایچینده ان قدیم موسیقی تاریخینه مالک اولکه لردن بیری دیر…
ائل ماهنی لاریمیز…
ماهنی خالقین قلبی دیر. ماهنی خالقین معنویاتی، داخیلی عالمی، فیکری، حسّی، دوشونجه‌لری، اضطراب‌لاری، سئوینج و کدری دیر، ماهنی خالقین اؤزودور. ماهنی‌لارینا گؤره، خالقین حیات طرزینی، تویونو، یاسینی، مبارزه‌سی‌نی معین لشدیرمک مومکوندور.
خالقیمیز، سازی، صحبتی قدیمدن بری سئون، قیمتلندیرن شاعیر خالق دیر. ساز و صحبت، محبت، قلب، اوره‌ک چیرپینتی‌لاری دینجیلک، امن – آمان‌لیق دؤورونده جولانا گلیر، چاغلاییر. شیرین ماهنیلار حیات دیر، یاشاییش دیر.
ساز، سؤز، ماهنی، بونلارین ترجمانی اولان صنعتکار قدیمدن بری آذربایجاندا مقدس ساییلیبدیر. اوغوزلاردان آمان دیله‌مک اوچون دوشمن سون آندا الینه قوپوز گؤتوررمیش. ان بؤیوک قهرمانلار بئله سازین، سؤزون تأثیرینی قیلینجدان کسرلی، توپپوزدان ضربه‌لی حساب ائتمیشلر. اوزان، آغ ساققال، دده، سؤی سؤیله‌ین، بوی بویلایان قورقود، عئینی زاماندا سرکرده اولموشدور.
شاه اسماعیل ختایی، کوراوغلو ماهنی‌لاری ایله قیلینجدان داها چوخ ایش گؤرموشلر. چوخ احتمال خالقین ایلک یارادیجیلیق نمونه‌لری اولان آذربایجان خالق ماهنی‌لاری‌نین مهم علامتلریندن بیری سؤزله هاوانین، موسیقی‌نین سیخ وحدتی‌دیر. ماهنی‌لارین سؤزلرینه – متن لرینه اویغون دا موسیقی واردیر. زامان کئچدیکجه ائل صنعتکارلاری ماهنی‌لارین هم متن‌لرینده، هم ده موسیقیسینده دگیشیک‌لیک آپارمیش و بئله‌لیکله اونلاری تکمیللشدیرمیشلر.
آکادمیک م.ج. جعفروو یازیر: «ائل ماهنی‌لاریمیزین متن‌لرینده موسیقی ایله یاخینلیق، مطلق نظرده توتولموشدور. کیم بیلیر، بلکه ماهنی متنی‌نی یارادان قدرتلی بیر بسته‌کار، یا خود موسیقی بسته‌له‌ین، عئینی زاماندا استعدادلی بیر شاعیر ایمیش.»
ماهنی‌لار زامان کئچدیکجه تکجه موسیقی یوخ، هم ده ایده – بدیعی جهتدن تکمیل‌لشیر، ایشلنیر، داها اویناق موسیقی ایله جلالانیر.
بعضی ماهنی‌لار معین پئشه‌لرله، اینسانلارین جمعی امگی، محصول ییغیمی و … ایله علاقه‌دار یارانمیشدیر. بو جهتدن آلما، نار، اوزوم و … ایله باغلی ماهنی‌لار مشخص‌دیر. ماهنی‌لاردا طبیعت گؤزللیک‌لری بؤیوک شوق ایله ترنم ائدیلیر. دورنا، آهو، مارال، ککلیک، بولبول، جئیران، نرگیز، قرنفیل، قیزیل گول و … حاققیندا خالق آراسیندا چوخلو ماهنی‌لار یاییلمیشدیر. آذربایجان خالق ماهنی‌لاری اؤز ایده مضمونو، فورما و پوئتیک خصوصیت‌لری ایله دقتی جلب ائدیر.
موسیقی نشئه سی مین سئوگیلی جانانه ده یر
اثر ناله نی عاریف اوچون جانه ده یر…
موسیقیله منی دفن ایله سه لر”واحد”اگر
قبریمین توپراقی مین روضه رضوانه ده یر..

کوچوروب حاضیرلایان:اکبر سعادت