به گزارش پایگاه خبری قارتال نیوز، برای اینکه شاید شعاع نوری بیفتد بر کوچه پس کوچه‌های تاریک و فراموش شده وقایع مشروطه در آذربایجان‌غربی ، گفتگویی انجام دادیم با آقای سعید عضدالدینی ملکی رئیس بنیاد ایران شناسی شعبه آذربایجان‌غربی و ایشان به سئوالات ما در مورد وقایع انقلاب مشروطه به شرح ذیل پاسخ دادند:
▪️لطفا در مورد انقلاب مشروطه در آذربایجان‌غربی و مجاهدان و شهرستان‌های درگیر در حوادث انقلاب توضیحاتی بفرمایید
با صدور فرمان مشروطیت از سوی مظفرالدین شاه قاجار به تاریخ ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ ش برابر با ۱۶ جمادی الثانی ۱۳۲۴ ق و ۶ اوت ۱۹۰۶ میلادی، کارهای مقدماتی برای انجام انتخابات و تشکیل مجلس مؤسسان تدوین قانون اساسی آغاز شد.
از ایالت آذربایجان با مرکزیت تبریز نیز قرار شد ۱۲ نفر از رؤسای اصناف گوناگون برگزیده شده و به تهران فرستاده شوند.
«حاجی میرزا یحیی امام جمعه خویی» تنها نماینده برگزیده از شهرهای آذربایجان‌غربی کنونی بود که همراه یازده نفر دیگر در مجلس اوّل حضور داشت. همزمان با گشایش مجلس نخست در ۱۴ مهر ۱۲۸۵ هجری شمسی برابر با ۱۸ شعبان ۱۳۲۴ هجری قمری، هواداران مشروطه ، انجمن مشروطه تبریز را تشکیل داده و سپس دیگر ولایات آذربایجان را تشویق به انجام کار مشابه کردند، که در پی آن در شهرهای خوی، اورمیه، دیلمقان (مرکز ولایت سلماس) و ماکو با فواصل زمانی انجمن تشکیل شد.
در ماکو آزادیخواهانی چون «حاج علی اکبر پناهی»، «مشهدی هاشم»، «حاج شیخ احمد»، «حاج باقر موسوی»، «میر رضی موسوی ماکویی» و «قره حبیب» خواهان تشکیل انجمن بودند که با مخالفت «مرتضی قلی خان اقبال السلطنه» سردار ماکو کاری از پیش نمی بردند، به ناچار از انجمن تبریز یاری جستند و انجمن تبریز «میرزا جواد ناطق» را برای گفتگو با اقبال السلطنه و همراه ساختن او با تشکیل انجمن در ماکو اعزام می کند.
با وجود مخالفت سردار، ناطق با همراهی آزادیخواهان انجمن را تشکیل و «مشهدی هاشم» به ریاست آن برگزیده شد.
▪️ رئیس انجمن خوی به دست افراطیون کشته شد
در خوی انجمن با حضور کسانی چون: «لطفعلی خان سرتیپ» (ریاحی)، «شیخ عبدالحسین» (اعلمی)، «حاجی علی اصغر» (پارسا) رئیس انجمن و از بازرگانان آزادیخواه که بعدها به دست افراطیون کشته شد، «حاجی ابراهیم خلیل»، «حاجی محمّد جعفر بازرگان»، «شیخ محمّد حسین»، «میرعیسی» (سعیدی) تشکیل شد.
از رویدادهای مهّم دوره مشروطه در خوی، دو دوره جنگ میان مشروطه خواهان و نیروهای وابسته به «اقبال السلطنه» سردار و حاکم ماکو بوده است. در دیلمقان (مرکز ولایت سلماس) انجمن با محوریت و رهبری «حاج میرزا عبدالکریم آقا پیشنماز» و حضور کسانی چون جوان شهید «سعید سلماسی»، «میرزا محمود خان غنی زاده»، «میرزا عبدالرزاق پیام مایه» (پیام یار) و برادرش «آقا عبداله اسمعیل زاده»، «ابراهیم آقا»، «اسمعیل آقا صراف»، «ابراهیم افندی روشنی» و … تشکیل شد.
▪️آزادیخواهان دیلمقان، نامداران دوره مشروطه
دیلمقان گرچه در مقایسه با اورمیه و خوی شهری کوچکتر بود، امّا آزادیخواهان آن جملگی از نامداران دوره مشروطه به شمار می آمدند. حاج میرزا پیشنماز از برگزیدگان انجمن ایالتی بود.
سعید سلماسی ادیبی مجاهد بود که در دیلمقان مدرسه‌ای بنام «سعیدیه» بنیان نهاده بود، سلماسی گذشته از مجاهدان ایرانی با مجاهدان و محافل فرهنگی قفقاز و عثمانی نیز پیوند داشت.
زمانی که در پنجشنبه ۲۷ اسفند ۱۲۸۷هجری شمسی برابر با ۲۵ صفر ۱۳۲۷ هجری قمری در «حشرود» (حاشیه رود) خوی و در نبرد با نیروهای استبداد شربت شهادت نوشید، روزنامه‌های باکو و استانبول در رثای این شهید ۲۱ و یا ۲۲ ساله غمنامه‌هایی سرودند.
▪️ شهدانون کبار والاسی روح ایران سعید سلماسی
روزنامه های استانبول از او به عنوان «روح ایران» و «بزرگ شهدا» یاد کردند: «شهدانون کبار والاسی – روح ایران سعید سلماسی». و «میرزا محمودخان غنی زاده» که مدیر روزنامه‌های انجمن تبریز، محاکمات، بوقلمون و سهند (همگی در تبریز) و نویسنده روزنامه فریاد اورمیه بود. او مدتی هم منشی ویژه «ستارخان» بود و از سوی او به نمایندگی انجمن ایالتی تعیین شد.
با آغاز استبداد صغیر و سپس فتح خوی بدست اقبال السلطنه ماکویی، شیرازه مجاهدین در دیلمقان نیز از هم پاشید.
▪️ رفع مشکل نان به دست انجمن اورمیه
انجمن ملّی مشروطه «اورمیه» در روز سه شنبه ۲۶ رمضان ۱۳۲۵ هجری قمری برابر با ۲۱ آبان ۱۲۸۵ ش تشکیل شد. در تشکیل انجمن کسانی چون: «میرزا علی عسگرآبادی»، «میرزا محمود سلماسی» ، «میرزا مسیح مجتهد»، «میرزا علی اشرف» (رئیس انجمن)، «مجد السلطنه»، «منتظم السلطان» ، «مشهدی باقر رئیس» و «مشهدی اسماعیل افشاری» (سران مجاهدان») و … مشارکت داشتند.
انجمن اورمیه پس از تشکیل توانست در رفع مشکلات معیشتی مردم از جمله مشکل نان و مقابله با رسم‌هایی همچون «بست نشینی» موفّق عمل کند.
از آنجایی که وقایع مشروطه آذربایجان‌غربی بعضا در پس پرده تعمدها و تغافل‌ها نهان مانده است، باید که دست جوانان اندیشمند و غیور میهن، پرده از اسرار پنهان شده و نقاب از چهره وقایع تاریخ پر رمز و راز و رشادت آذربایجان برگیرد تا اینکه حقایقی یکسره سره و ناب، جلوه کند و جمال آفتاب حقیقت، رخ نماید.
به امید آنکه شاید خار شوقی بخلد برخرد فرزند وطن و پی میراث پدران رشید خود گیرد و حصه خود را از حقیقت، دریابد که دُریابد.
«خار ار چه جان بکاهد گل عذر آن بخواهد سهل است تلخی می در جنب ذوق مستی (حافظ)»
«تیشه را از خون خود فرهاد رنگین می‌کند زهر غیرت ، مرگ را در کام شیرین می‌کند
خار خار اشتیاق گوشه دستار او خار در پیراهن گل‌های رنگین می‌کند(صائب)»
ادامه دارد…
چهار بازیکن جوان به تراکتور اضافه شدند که شناخته شدهترین آنها عرفان نجاری، دروازهبان ذخیره فصل گذشته پرسپولیس است.
پس از انتشار خبر دستگیری پاول دروف مالک تلگرام، تصویری از یک دختر که در سفر به فرانسه همراهش بوده، دستبهدست میچرخد.
مصاحبه اخیر مسعود پزشکیان با واکنشهای بسیاری همراه شده و برخی رئیس جمهور را به این متهم میکنند که به تجزیهطلبان فرصت میدهد. قطعا این نگاه مورد تایید حامیان دولت نیست و از مصاحبه پزشکیان دفاع میکنند.
وسایل شخصی و دست نوشتههای شهید سردار مهدی باکری در مراسمی از سوی خانم صفیه مدرس، همسر شهید مهدی باکری به موزه دفاع مقدس آذربایجان شرقی در تبریز اهدا شد.
ارسال دیدگاه
قوانین ارسال دیدگاه