هشدار بی‌صدا، امواج گوشی چه بلایی سر خواب‌تان می‌آورد؟

در دنیای مدرن، تلفن‌های همراه به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره ما تبدیل شده‌اند، اما تحقیقات نشان می‌دهد این همراه همیشگی می‌تواند آرامش شبانه‌مان را به خطر بیندازد. آیا وقت آن نرسیده که جای گوشی را از کنار بالش به نقطه‌ای امن‌تر تغییر دهیم؟

به گزارش پایگاه خبری قارتال نیوز، خواب، یکی از ارکان حیاتی برای حفظ سلامت جسمی و روانی انسان است. اما در عصر فناوری، یک تهدید پنهان اما فراگیر، یعنی تلفن همراه، آرام‌آرام این بنیان مهم را دچار اختلال کرده است. سؤال اصلی اینجاست: آیا امواج تلفن‌های همراه واقعاً می‌توانند کیفیت خواب ما را کاهش دهند و سلامت ما را به خطر بیندازند؟

آمارها نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد افراد، گوشی موبایل خود را هنگام خواب در اتاق خواب نگه می‌دارند. بسیاری حتی آن را زیر بالش یا کنار سر می‌گذارند. در حالی‌ که این عادت به ظاهر بی‌ضرر، ممکن است به مرور زمان تأثیرات مخربی بر خواب شبانه و سلامت عمومی داشته باشد.

امواج RF؛ آشنای ناآرام

گوشی‌های هوشمند برای ارتباط با شبکه‌های مخابراتی، از امواج رادیویی (RF) در محدوده فرکانس‌های غیر یون‌ساز استفاده می‌کنند. این امواج بر خلاف اشعه‌های پرانرژی مانند ایکس یا گاما، قادر به شکستن DNA نیستند، اما قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آن‌ها ممکن است به تغییرات عملکرد مغز و افزایش دمای بافت‌های اطراف منجر شود.

مطالعات علمی تاکنون نشان داده‌اند که امواج RF در سطوح پایین، به‌طور کلی بی‌خطرند، اما اثرات بلندمدت آن‌ها همچنان در حال بررسی است. به‌خصوص هنگامی که این امواج در نزدیکی سر هنگام خواب قرار دارند، نگرانی‌هایی درباره تأثیر احتمالی بر سلامت مغز و خواب به‌وجود می‌آید.

 آیا امواج گوشی با سرطان مغز مرتبط‌اند؟

یکی از بحث‌برانگیزترین نگرانی‌ها، احتمال ارتباط امواج تلفن همراه با تومورهای مغزی مانند گلیوما است. در سال ۲۰۱۱، سازمان جهانی بهداشت (WHO) این امواج را در گروه «احتمالاً سرطان‌زا» (گروه ۲B) طبقه‌بندی کرد. البته این طبقه‌بندی براساس شواهد محدود بوده است.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ که داده‌های بیش از یک دهه را مورد بررسی قرار داد، هیچ رابطه قطعی بین استفاده از گوشی‌های هوشمند و خطر سرطان مغز نیافت. با این حال، محققان به‌ویژه در مورد کودکان که جمجمه‌ نازک‌تری دارند، توصیه می‌کنند مواجهه با امواج باید تا حد ممکن کاهش یابد.

خواب؛ قربانی نور آبی و وابستگی رفتاری

نکته‌ای که اغلب از آن غافل می‌شویم این است که بیشترین اختلال در خواب نه از امواج گوشی، بلکه از نور آبی صفحه نمایش و عادت‌های رفتاری ما ناشی می‌شود. نور آبی گوشی، ترشح ملاتونین (هورمون خواب) را سرکوب کرده و چرخه خواب طبیعی بدن را مختل می‌کند.

پژوهش‌ها همچنین نشان داده‌اند که امواج RF نیز می‌توانند فعالیت الکتریکی مغز را تغییر دهند و حتی فازهای خواب مانند REM را تحت تأثیر قرار دهند؛ هرچند این اثرات در بیشتر موارد خفیف هستند.

چرا کودکان و زنان باردار باید بیشتر مراقب باشند؟

بر اساس یافته‌های مؤسسه ملی سلامت آمریکا (NIH)، کودکان به دلیل نازک‌تر بودن جمجمه و رشد فعال مغز، ممکن است نسبت به امواج RF حساس‌تر باشند. همچنین زنان باردار نیز باید محتاط باشند؛ زیرا برخی مطالعات اولیه، احتمال اثرگذاری امواج بر جنین را مطرح کرده‌اند؛ هرچند شواهد کافی برای نتیجه‌گیری قطعی وجود ندارد.

افرادی که دچار اختلالات خواب یا حساسیت به امواج الکترومغناطیسی (EHS) هستند نیز ممکن است با حضور گوشی کنار سر خود، علائم بیشتری نظیر بی‌خوابی، اضطراب یا سردرد را تجربه کنند.

✅ راهکارهایی برای محافظت از خواب

برای محافظت از کیفیت خواب و کاهش خطرات احتمالی امواج گوشی، چند اقدام ساده اما موثر توصیه می‌شود:

  • فاصله‌گذاری فیزیکی: گوشی موبایل را حداقل یک متر از سر دور نگه دارید یا از حالت پرواز (Airplane Mode) هنگام خواب استفاده کنید.

  • کاهش نور آبی: از عینک‌های فیلتر نور آبی یا تنظیمات شبانه گوشی استفاده کنید.

  • زمان‌بندی استفاده: حداقل یک ساعت قبل از خواب از گوشی استفاده نکنید.

  • مکالمه ایمن: برای مکالمات طولانی از هندزفری یا بلندگو استفاده کنید.

شواهد کنونی نشان می‌دهند که خوابیدن با گوشی کنار سر به‌تنهایی خطر جدی و فوری برای سلامت ایجاد نمی‌کند، اما اثرات بلندمدت امواج RF همچنان در دست بررسی است. در مقابل، نور آبی گوشی‌ها تأثیر ثابت‌شده‌ای بر اختلال در خواب دارد. با رعایت چند نکته ساده، می‌توان خواب شبانه را ایمن‌تر و باکیفیت‌تر ساخت.