میان کوهستان‌های سحرانگیز آذربایجان غربی، جایی که تاریخ، طبیعت و اسطوره به هم پیوند خورده‌اند، دریاچه‌ای وجود دارد زلال و فیروزه‌ای رنگ که آسمان را مهمان زمین می‌کند.
از نخستین سال‌های سده ۱۳۰۱ شمسی در پی تحولاتی که در ساختار سیاسی کشور به وجود آمد، زمینه برای دگرگونی ساختار کارکردی و کاربرد بافت‌های شهری نیز فراهم شد.
زندان سلیمان، مکانی است که سلیمان نبی، دیوهای نافرمان را در آن زندانی می‌کرده است؛ دیوهایی که کماکان، صدای فریادهای گوش‌خراش آن‌ها از دهانه کوه به گوش می‌رسد و دود نفس‌هایشان از سیاهچاله داخل کوه بیرون می‌زند.
سایت‌موزه سه‌گنبد ارومیه از جمله آثار ثبت ملی این شهرستان بوده که از دوران سلجوقیان به یادگار مانده است.
تالاب گلمرز، یکی از تالاب‌های ایران است، که در روستای گلمرز از توابع شهر ارومیه قرار دارد.
قلعه سردار افشار با قدمتی به زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار بازمی‌گردد، توسط سردار حسینعلی خان افشار ساخته شده است.
در نزدیکی شهر شاهین دژ نقشی بر سنگ دیده می شود که به سنگ نگاره عقربلو معروف است. سنگ نگاره های این منطقه از نوع کنده کاری و متعلق به دوران نوسنگی می باشند.
شهرستان ارومیه در مقام مرکز استان آذربایجان غربی دارای سابقه تاریخی و فرهنگی کهنی است و از گذشته های دور آثار زندگی و سکونت انسان در آن به چشم می خورد.
قلعه هولاکوخان یکی از قلعه های تاریخی و قدیمی آذربایجان است که به دوره ساسانیان و همچنین سده های میانه دوران پس از اسلام تعلق دارد.